Flora bakteryjna a zachowanie psa – jelita centrum dowodzenia?
Flora bakteryjna jelit (mikrobiota) to zróżnicowany ekosystem bakterii, wirusów, grzybów i innych drobnoustrojów zamieszkujących przewód pokarmowy psa. Odkrycia ostatnich lat wskazują, że pełni ona istotną rolę nie tylko w trawieniu, ale także w kształtowaniu odporności, nastroju i zachowania – dzięki istnieniu tzw. osi jelita mózg.
Co to jest flora bakteryjna jelit – skład i rola
Mikrobiota psa składa się głównie z pięciu dominujących grup bakterii: Firmicutes, Bacteroidetes, Proteobacteria, Fusobacteria i Actinobacteria. Bakterie te wspierają trawienie, wytwarzają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), wspomagają odporność i chronią błonę śluzową jelit. Mają też wpływ na psychikę, ponieważ wytwarzają substancje takie jak serotonina, dopamina, GABA – czyli neuroprzekaźniki komunikujące się z mózgiem przez nerw błędny.
Zaburzenia flory – przyczyny i objawy
Dysbioza, czyli zaburzenie równowagi mikrobioty, może wynikać z antybiotykoterapii, nagłych zmian diety, stresu, chorób układu pokarmowego, zanieczyszczeń środowiskowych czy złej jakości karmy.
Objawy są nie tylko gastryczne (biegunki, wzdęcia, gazy), ale mogą też obejmować zmiany zachowania:
- zwiększony poziom lęku
- drażliwość
- lękliwość
- problemy z komunikacją z innymi psami
- a nawet zachowania agresywne
U psów z dysbiozą często obserwuje się też zaburzenia snu, nerwowość i problem z adaptacją do nowych sytuacji.
Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki – definicje i działanie
Probiotyki to żywe kultury bakterii, które poprawiają stan flory jelitowej. Najlepiej działają te specyficzne dla gatunku (czyli pozyskane od psów lub sprawdzone w badaniach klinicznych na psach).
Prebiotyki to błonniki i cukry, które stanowią „pokarm” dla dobrych bakterii. Oto kilka przykładów:
- Inulina – to naturalny prebiotyk występujący m.in. w cykorii, topinamburze czy karczochach. Wspiera rozwój korzystnych bakterii jelitowych (głównie Bifidobacterium), poprawia trawienie i może wspomagać odporność psa.
- FOS (fruktooligosacharydy) – często dodawane do karm i suplementów.
- MOS (mannooligosacharydy) – wspierają barierę jelitową i ograniczają rozwój patogennych bakterii.
- Beta-glukany – występujące m.in. w drożdżach piwnych, wspomagają odporność i florę jelitową.
Synbiotyki to połączenie probiotyku i prebiotyku – dzięki czemu bakterie probiotyczne mają większą szansę przetrwać i skolonizować jelita.
Najlepsze szczepy bakteryjne dla psów
Dobre szczepy powinny być przebadane, stabilne i skuteczne. Najczęściej stosowane i najlepiej udokumentowane to:
- Lactobacillus acidophilus, L. rhamnosus, L. plantarum – wspierają odporność i trawienie
- Bifidobacterium animalis, B. longum – wpływają na mikrobiotę i oś jelita–mózg
- Enterococcus faecium – działanie przeciwbiegunkowe
- Bacillus subtilis DE111 – silny probiotyk o potwierdzonym działaniu przeciwzapalnym
- Saccharomyces boulardii – drożdżak wspierający florę po antybiotykach
Jak flora wpływa na odporność i zachowanie psa
Odporność
Zdrowa mikrobiota to fundament silnego układu odpornościowego. Wspiera dojrzewanie limfocytów, zmniejsza stan zapalny, reguluje odpowiedź immunologiczną i zapobiega kolonizacji patogenów.
Zachowanie
Dysbioza może zaburzyć produkcję neuroprzekaźników (szczególnie serotoniny), co skutkuje:
- obniżeniem nastroju
- podwyższonym poziomem stresu
- nadpobudliwością lub apatią
- trudnością w uczeniu się
Badanie opublikowane w 2021 r. w Frontiers in Veterinary Science wykazało, że psy z objawami lękowymi miały zmniejszoną różnorodność mikrobioty i przewagę niektórych patogennych szczepów.
Inne badania (np. Allaway, 2020) potwierdziły, że suplementacja probiotykami może obniżyć poziom kortyzolu (hormonu stresu) u psów w stresujących warunkach (np. podróże, pobyt w hotelu, szkolenia).
Coraz więcej behawiorystów uwzględnia dziś stan jelit jako jeden z elementów pracy z psami z zaburzeniami zachowania.
Co niszczy florę jelitową – czynniki ryzyka
- Antybiotyki – eliminują nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale i te korzystne
- Stres – działa immunosupresyjnie i destabilizuje mikrobiotę
- Zła dieta – uboga w błonnik i składniki odżywcze, zbyt przetworzona
- Zatrucia pokarmowe, infekcje wirusowe i pasożytnicze
- Zbyt częste/rzadkie/nieprawidłowe odrobaczanie
Wybór preparatów i wsparcie diety
Najlepiej wybierać produkty:
- z konkretnymi nazwanymi szczepami, np. „Lactobacillus rhamnosus GG”, a nie tylko „probiotyki”
- o wysokiej zawartości bakterii (min. 1–10 miliardów CFU/dawkę)
- z prebiotykami – najlepiej FOS, MOS, inuliną
- z certyfikatem jakości (np. NASC) lub badaniami na psach
Dieta powinna zawierać naturalne źródła błonnika (warzywa, dynia, siemię lniane), fermentowane produkty (niesłodzony kefir – jeśli pies nie ma uczulenia na kazeinę, laktozę, kiszonki dozwolone dla psów), a w przypadku problemów jelitowych – lekkostrawne białka, gotowane warzywa i wsparcie weterynarza.
Podsumowanie
Związek między jelitami a psychiką psa nie jest już hipotezą, ale potwierdzonym faktem naukowym. Zdrowa flora jelitowa pomaga nie tylko zapobiegać biegunkom, ale także reguluje emocje, odporność i zachowanie psa. W terapii zaburzeń behawioralnych warto sięgać nie tylko po trening i wsparcie emocjonalne, ale też po… miskę i „dobre” bakterie.
Dbanie o mikrobiotę to realny sposób, by pomóc psu poczuć się lepiej – i fizycznie, ale i psychicznie.
Źródła
- Frontiers in Veterinary Science – The Canine Gut Microbiome: A Literature Review
- Bonza.dog – The Dog Gut Microbiome and Its Impact on Health and Wellbeing
- Bonza.dog – Probiotics for Dogs With IBD
- DVM360 – The Link Between Gut Microbiome and Behavior in Dogs
- Allaway et al., 2020 – The role of probiotics in behavior modulation in dogs, Journal of Veterinary Behavior
- The Spruce Pets – Best Probiotic Supplements for Dogs
- HonestPaws – Dog Probiotics With Bacillus subtilis DE111
