Kastracja psa – zalety i wady
Kastracja psa to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów weterynaryjnych, mających na celu kontrolę populacji, zmianę zachowania lub poprawę ich zdrowia. Jest to temat, który budzi wiele emocji i wywołuje różnorodne opinie wśród właścicieli psów. W tym artykule opiszę zalety i wady kastracji psów z behawioralnego punktu widzenia i pomogę zrozumieć, jakie konsekwencje ma ten zabieg zarówno dla samego czworonoga, jak i dla jego otoczenia.
Czym jest kastracja?
Kastracja jest zabiegiem chirurgicznym, który polega na usunięciu narządów rozrodczych u zwierząt. U psów samców polega ona na usunięciu jąder, przez co samiec przestaje produkować plemniki i znacznie zmniejsza się u niego poziom hormonów płciowych, a szczególnie testosteronu. U suk odpowiednikiem kastracji jest sterylizacja, która zazwyczaj polega na usunięciu jajników lub jajników i macicy.
Wpływ kastracji na zachowanie psów
Tradycyjne podejście wśród opiekunów psów traktuje kastrację jak panaceum na wiele problemów behawioralnych. Jeśli pies szczeka na pojazdy – trzeba było go wykastrować. Jest agresywny w stosunku do innych psów? Nawet behawioryści doradzali kastrację. Całe szczęście w miarę postępów badań naukowych podejście to zaczęło się powoli zmieniać. Ale do rzeczy. Nie twierdzę, że kastracja nie ma wpływu – czasem bardzo pozytywnego na zachowanie psów. Badania statystyczne dowodzą, że ma duży wpływ na ucieczki samców w poszukiwaniu samic (spadek o 90%), problem z kopulowaniem na nogach lub innych rzeczach (spadek o 80%) i znaczenie moczem (spadek o 50%) (S.G. Hopkins, T.A. Schubert, B.L. Hart Castration of adult male dogs: effects on roaming, aggression, urine marking, and mounting -1976). Decyzję o niej należy podejmować jednak bardzo ostrożnie i skonsultować się wcześniej z doświadczonym behawiorystą. Dlaczego?
Bo nie wszystkie problemy behawioralne zostaną dzięki niej rozwiązane. Bardzo znamiennym przykładem jest problem agresji. Agresję mogą wywoływać różne czynniki, ale z doświadczenia wiemy, że najczęstszą emocją, która ją wywołuje jest lęk. Pies niepewny siebie, zalękniony chce poprzez zachowania agresywne zdystansować jakieś zjawisko, osobę lub innego psa gdyż się go po prostu boi. Tymczasem opiekun często w takiej sytuacji szuka rozwiązania i wpada na genialną wydawałoby się myśl, że po wykastrowaniu jego pies przestanie wykazywać tego typu zachowania. Czy tak będzie w istocie?
Źródło: Tom – Pixabay
Po zabiegu kastracji u samców zaczyna brakować bardzo ważnego hormonu – testosteronu. Brak tego hormonu ma wpływ nie tylko na obniżenie libido, spadek siły lub zdolności płodzenia. Jest on też bardzo istotny z punktu widzenia psychiki. Jest to hormon pewności siebie a jej zmniejszenie może wiązać się z poważnymi zaburzeniami. U psów agresywnych, o których pisałem wyżej obniżenie pewności siebie spowoduje jeszcze większą lękliwość, a w efekcie nasilenie zachowań agresywnych. Dlatego nie można traktować kastracji jako cudowny lek na zachowania agresywne.
Zabieg kastracji ma jeszcze jeden ważny wpływ na zachowanie psów. Upośledza on w znaczący sposób relacje społeczne psów. (The Social Behaviour of Neutered Male Dogs Compared to Intact Dogs (Canis lupus familiaris): Video Analyses, Questionnaires and Case Studies Carina A. Kaufmann, BSc1,2*; Sarah Forndran, BSc Student2; Chantal Stauber, BSc2,3; Kathrin Woerner, MSc2,4; Udo Gansloßer, Priv. Doz. Dr. Dr. habil.) U niekastrowanych samców zachowania wskazujące na demonstrowanie wyższego statusu były znacznie częstsze. Różnice zaobserwowano również w takich zachowaniach jak węszenie, lizanie podbródka i okolic genitalnych. Psy wykastrowane charakteryzowały się również znacznie mniejszą stabilnością emocjonalną w sytuacjach stresowych.
Wpływ kastracji na metabolizm
Między opiekunami psów ciągle trwa dyskusja czy kastracja może spowodować nadmierne tycie psów. Jedni twierdzą, że tak jest a inni, że to bajka i totalna nieprawda. Jak jest naprawdę? Okazuje się, że kastracja ma niestety niekorzystny wpływ na metabolizm psa. Wyniki badań pokazują, że podczas gdy współczynnik częstotliwości występowania otyłości dla niekastrowanych psów wynosi około 15%, to dla kastrowanych psów i suk wynosi on 32% (Anderson RS. Obesity in the dog and cat. Vet Ann 1973;14:182–186.), czyli ponad dwukrotnie więcej. Nie można tego bagatelizować, gdyż otyłość jest bardzo poważnym ograniczeniem komfortu zwierząt wpływającą zarówno na jakość życia, zdrowie a także problemy z kontaktami socjalnymi.
Kastracja a problemy zdrowotne
Od zawsze powszechnie uważało się, że kastracja ma pozytywny wpływ na zdrowie psów i suk. Szczególne znaczenie ma to w odniesieniu do chorób jąder i prostaty u samców oraz zmniejszenia częstości występowania chorób gruczołów sutkowych i macicy u suk.
Liczne badania przeprowadzone w ostatnich latach wskazują jednak również na niekorzystne skutki kastracji. Choć ich wyniki różnią się nieco od siebie to czynnikiem wspólnym jest stwierdzone zwiększenie występowania chorób stawów, w tym dysplazji stawów biodrowych, oraz różnych typów nowotworów. Szczególnie są to takie nowotwory jak: naczyniomięsak, guzy komórek tucznych, kostniakomięsak, chłoniaki i mięsak limfatyczny.
Kastracja i sterylizacja mają natomiast pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworów jąder u samców. Zmniejsza się również ryzyko innych chorób, na które wpływa testosteron, w tym łagodnego rozrostu prostaty, choć wiąże się ona ze zwiększonym ryzykiem raka prostaty. (Root Kustritz MV. Determining the optimal age for gonadectomy of dogs and cats. J Am Vet Med Assoc. 2007; Reichler IM. Gonadectomy in cats and dogs: a review of risks and benefits. Reprod Dom Anim. 2009; 44:29-35)
Wady i zalety kastracji i sterylizacji – tabela
W jakim wieku kastrować psa / sterylizować sukę?
W Wielkiej Brytanii i USA zaleca się kastrację psów i sterylizację suk stosunkowo wcześnie. (odpowiednio jest to 6 miesięcy w WB i 12 tygodni w USA). Badania dowodzą jednak, że kastracja w tak wczesnym wieku ma niekorzystny wpływ zarówno na psychikę jak i na rozwój fizyczny psa. Psy przechodzą w swoim życiu różne fazy rozwoju. W okolicach 8-14 tygodnia życia i 6-14 miesiąca pojawiają się tak zwane fazy lękowe. Jeśli kastracja lub sterylizacja nastąpi w ich czasie lub przed nimi, może mieć niekorzystny wpływ na lękliwość psa, która zostanie utrwalona na całe jego życie.
Podobnie rzecz ma się ze sterylizacją suk. Badania przeprowadzone w 1997 roku (Effects of castration on problem behaviors in male dogs with reference to age and duration of behavior – J C Neilson 1, R A Eckstein, B L Hart) wskazują, że agresja u agresywnych suk sterylizowanych przed 12 miesiącem życia stawała się coraz większa, podczas gdy u suk sterylizowanych po 12 miesiącu nie nasiliła się. U suczek dodatkowo decyzja o sterylizacji powinna uwzględnić jej stan hormonalny. W okresie około 2 miesięcy od cieczki, suki są niestabilne emocjonalnie, odczuwają lęk, szybko się irytują. Dlatego, aby nie utrwalić tych stanów sterylizacja powinna być przeprowadzana dopiero po tym okresie.
Źródło: JackieLou DL – Pixabay
Kastracja chemiczna
Jeśli nie możecie się zdecydować czy kastrować / sterylizować swojego psa, gdyż nie wiecie jaki wpływ kastracja będzie miała na jego zachowanie, z pomocą może przyjść tzw. kastracja chemiczna. Jest to zabieg polegający na wszczepieniu psu implantu, który zawiera substancje pomagające zahamować produkcję hormonów odpowiadających za jego płodność. Najczęściej wykonuje się go bez znieczulenia ogólnego, a sam zabieg przypomina wszczepienie transpondera (czipa) używanego do identyfikacji psa w przypadku zaginięcia.
Po około 6 tygodniach od zabiegu pies staje się bezpłodny a jego gospodarka hormonalna zmienia się tak, jakby był wykastrowany chirurgicznie. Jest to jednak proces odwracalny, więc w przypadku zaobserwowania niekorzystnych zmian w zachowaniu psa zawsze można wrócić do stanu sprzed kastracji chemicznej.
Podsumowanie
W artykule tym starałem się przybliżyć Wam najważniejsze informacje na temat kastracji psów. Jak każdy zabieg i ingerencja w organizm, ma ona swoje wady i zalety. Nie należy jej traktować jak lekarstwo na każde niekorzystne zachowanie psa. Decyzja o jej przeprowadzeniu powinna być dobrze przemyślana i skonsultowana zarówno z weterynarzem jak i z behawiorystą. Wierzę, że podejmiecie najlepszą decyzję dla Waszego pupila.
