Samojed

certyfikowany Zoopsycholog, Behawiorysta i Trener psów, absolwent Polskiej Akademii Zoopsychologii i Animaloterapii w Krakowie, instruktor i sędzia Hoopers Polska, instruktor Rally-O

Tomasz Pabis

Choć na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie puchatej kulki z wiecznie uśmiechniętym pyszczkiem, którą każdy chciałby przytulić, pies ten należy do ras psów pierwotnych i nie należy go traktować jak zabawki. Poznajcie dzisiaj niezwykle ciekawą i piękną rasę – Samojeda.

Historia

Północno wschodnie tereny Europy oraz leżące przy nim północno zachodnie tereny azjatyckiej Syberii, zamieszkiwane były przez uralski naród zwany Nieńcami. Wcześniejsza nazwa tego ludu to Samojedzi. Nieńcy istnieją do dzisiaj, choć ich sposób życia zmienił się. Pierwotnie był to lud prowadzący typowo koczowniczy tryb życia a ich głównym sposobem na zdobywanie pożywienia początkowo było polowanie na renifery. Do polowań tych oraz pilnowaniu stad reniferów używali oni psów zwanych Biełkami. W późniejszym okresie, renifery zostały przez nich udomowione, a Biełki stały się bardziej wielozadaniowe. Od tej pory do ich zadań należało pilnowanie stad reniferów przed rozejściem się, ciągnięcie lekkich ładunków na długie dystase i pomoc w polowaniach na zwierzynę. Samojedzi bardzo cenili swoje psy, gdyż były one bardzo łagodne, miłe i chętnie wpuszczali je do swoich domów, gdzie ogrzewały one ich w zimne noce w łóżkach.

Psy te zostały zauważone podczas odkrywania Syberii przez Rosjan około XVII wieku. Zrobiły niesamowite wrażenie na odkrywcach ze względu na piękną śnieżnobiałą szatę (choć były również czarne i łaciato brązowe Biełki) i wartości użytkowe. Choć były one używane przez Europejczyków jako psy pociągowe podczas wypraw arktycznych już wcześniej, to do Europy trafiły w 1889 roku. Pojawiły się one tam za sprawą Clary i Ernesta Kilburn-Scott – angielskiego małżeństwa zafascynowanego tą rasą. Po sprowadzeniu ich do Anglii, zajęli się rozwojem rasy i jej promowaniu na Wyspach. Pierwszy wzorzec rasy został opracowany w 1909 roku. Początkowo nosiły one nazwę Samoyede. Współczesna nazwa Samoyed została wprowadzona przez angielski Kennel Club w 1923 roku. Pierwsze Samojedy w Polsce zostały zarejestrowane stosunkowo późno, bo dopiero w latach 80-tych XX wieku.

Wzorzec rasy

Samojed to pies zaprzęgowy i do towarzystwa znajdujący się w 1 Sekcji Grupy 5 FCI (Nordyckie psy zaprzęgowe). Jest to średniej wielkości, elegancki szpic barwy białej, kremowej i biało – biszkoptowej. Wszystkie te kolory są właściwe, choć najpopularniejsze są bez wątpienia jednolicie białe osobniki. Wizualnie jest on bardzo dostojny i pewny siebie, a zarazem silny i pełen wdzięku. 

To co od razu rzuca się w oczy, to jego obfita, zazwyczaj biała szata o elastycznym i gęstym polarnym włosie. Oprócz barwy białej, spotkać możemy jeszcze inne ubarwienia Samojedów. Mogą one występować również w kolorze kremowym i biało biszkoptowym. Szata psów tej rasy składa się z dwóch warstw. Zewnętrzną tworzy prosty i twardy włos okrywowy, pod którym znajduje się krótszy i delikatny podszerstek. Psy te są obficie owłosione, wrażenie robi szczególnie gęsta i długa kryza wokół szyi i ramion. Pięknie wygląda również mocno owłosiony i dość wysoko osadzony ogon. 

Mocna, klinowata głowa osadzona jest na mocnej, średniej długości szyi. Nos, zazwyczaj czarny, może czasem przybierać nieco bledszy odcień zwany “zimowym nosem”, jednak na jego brzegach pozostaje wtedy ciemny pigment. Tułów nieznacznie przekracza długością wysokość w kłębie, która wynosi odpowiednio dla suk 53 cm, a dla samców 57 cm. Właściwa waga zależy od wielkości i uzależniona jest od grubości kośćca i muskulatury.

Charakter

Samojedy należą do psów pierwotnych i jako takie nie są polecane dla początkujących opiekunów bez żadnego doświadczenia. Jeśli więc szukacie milutkiego salonowego psa do towarzystwa, to wybierzcie inną rasę. Nie dajcie się zmylić pięknym i uroczym wyglądem i bajkową, białą sierścią. Są to bardzo niezależne psy o bardzo wysokiej inteligencji. Są więc wdzięcznym psem do szkolenia, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że inteligencja u psa nie zawsze oznacza bezproblemowość. Inteligentny pies często potrafi lepiej wybrać korzystniejsze dla niego rozwiązanie, a nie takie jakiego chciałby jego opiekun. Szkolenie Samojedów powinno być oparte o metody pozytywne, gdyż są to bardzo wrażliwe psy. Stosowanie metod opartych na awersji zazwyczaj prowadzi do niekorzystnych i niepożądanych zachowań. 

Samojedy są psami o dużej szczekliwości. Jest to ich naturalne zachowanie i nie należy próbować z nim walczyć. Zazwyczaj jest ono spowodowane dużymi emocjami, które w szczekaniu znajdują swoje ujście. Są to również psy o zdecydowanie dużej potrzebie ruchu. Oprócz regularnych spacerów, warto również zainteresować się więc psimi sportami. Dzięki nim zrealizują one swoje potrzeby a jednocześnie zacieśnią więź ze swoim opiekunem. Potrzeba obecności tego opiekuna to również u tych psów osobna historia. Są bardzo towarzyskie i chcą stale przebywać w jego bezpośredniej bliskości. Współpraca z człowiekiem jest dla nich bardzo ważna i potrzebna. Potrzebują opiekunów, którzy potrafią zrozumieć i zaspokoić ich potrzeby. Na spacerach mają tendencję do ciągnięcia (w końcu były psami zaprzęgowymi) dlatego tak istotna jest nauka chodzenia na luźnej smyczy. Warto zaopatrzyć się w dłuższą, kilkumetrową linkę, aby zaspokoić potrzeby eksploracji Samojeda. 

Poza ruchem niezbędny jest również duży nacisk na wysiłek intelektualny, ponieważ Samojedy są psami dosyć reaktywnymi. Potrzebują więc rozsądnych treningów umysłowych, dzięki którym nauczą się kontroli nad emocjami, bezczynności i nie będą szukać zajęć w postaci na przykład ogryzania mebli w domu. Psy tej rasy mają również tendencję do kopania dołków. Jeśli więc masz swój ogródek i chcesz utrzymać go w należytym stanie, lepiej nie wpuszczaj do niego Samojeda. Jednak warto również tą potrzebę kopania zaspokoić gdzieś w wyznaczonym miejscu na spacerze. 

Zdrowie

Statystyczny Samojed żyje przeciętnie od 12 do 14 lat przy odpowiedniej dbałości o jego stan zdrowia. Dlatego niezmiernie istotna jest profilaktyka zdrowotna i wykonywanie badań kontrolnych takich jak badanie krwi i moczu co najmniej raz w roku. Rasa ta obarczona jest ryzykiem chorób, których większość nie wykryją testy genetyczne. Najczęstszymi chorobami Samoyedów jest dysplazja stawów i krzywice. Trapią je również choroby oczu, takie jak młodzieńcze zaćmy i jaskra. Często występuje dystrofia rogówki i distichiasis (dwurzędowość rzęs). Zdarzyć się mogą również choroby nerek. Wśród innych schorzeń warto wymienić epilepsje i choroby skóry, szczególnie sebaceous adenitis i alopecia X. Powszechne są również alergie i nietolerancje pokarmowe.

Dysplazja stawów

Jest to nieprawidłowość anatomiczna, która wpływa na stawy biodrowe. Na to, czy u danego psa wystąpi dysplazja ma wpływ podłoże genetyczne oraz środowiskowe, w którym dorasta szczenię. To schorzenie zazwyczaj wywołuje ból, powoduje niestabilność stawu oraz zwiększa ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego w przyszłości. Dlatego wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu powikłaniom. 

Młodzieńcza zaćma

Młodzieńcza zaćma to schorzenie oka, które często występuje u młodszych osobników, zwłaszcza ras predysponowanych genetycznie. Objawia się mętnością soczewki, co prowadzi do stopniowego pogorszenia wzroku u zwierzęcia, a leczenie polega zazwyczaj na chirurgicznym usunięciu zaćmy i wszczepieniu sztucznej soczewki. Regularne badania oczu są istotne w diagnostyce i leczeniu młodzieńczej zaćmy, aby utrzymać zdrowie wzroku u psa.

Opieka i pielęgnacja

Wbrew temu co można przypuszczać patrząc na śnieżnobiałą, piękną i gęstą sierść Samojedów, utrzymanie jej w dobrym stanie nie jest aż tak trudne jak można by się było spodziewać. Składa się ona z dwóch warstw: podszerstka i włosa zewnętrznego, więc niezbędne jest jej czesanie co najmniej raz w tygodniu. W okresie linienia należy czesać te psy nawet codziennie, aby usunąć martwy podszerstek. Samojedy podczas linienia zrzucają duże ilości sierści, jednak nie jest to jednak aż tak istotna różnica w stosunku do innych ras o podobnej długości włosa. W dodatku sierść ta jest miękka i stosunkowo łatwo usunąć ją z łóżka czy dywanu. 

Pomimo zwykle śnieżnobiałego koloru, nie warto kąpać go po każdym lekkim zabrudzeniu. Zazwyczaj brud samoistnie odpadnie zostawiając ciągle biały piękny kolor. Jeśli tak się nie stanie, to warto spróbować wyczesać brud za pomocą szczotki. Psy te nie wymagają zbyt częstych kąpieli, chyba, że ubrudzą się w czymś, co niestety samo nie odpadnie lub pozostawi brzydki zapach. Należy się jednak liczyć z tym, że wysuszenie tego psa po kąpieli może zająć nawet kilka godzin.

Warto zwrócić uwagę na odpowiednią długość pazurów i przycinać je regularnie, chyba że podczas spacerów zauważycie, że Wasz pies ściera je sobie samoistnie. Ważną czynnością jest również odpowiednia higiena jamy ustnej i zębów. 

Żywienie

Samojedy nie wymagają jakichś specjalnych sposobów żywienia. Odpowiednie będą dla nich zarówno karmy suche jak i mokre (nie należy ich ze sobą łączyć). Odpowiednią dietą może się okazać również dieta BARF lub jej gotowana wersja. Posiłki powinny być wydawane 2-3 razy dziennie, aby zapobiec problemom takim jak skręt żołądka. Nie powinno się karmić psa również bezpośrednio po dużym wysiłku. 

W szkoleniu bardzo dobrą nagrodą dla nich są różne smakołyki. Trzeba jednak pamiętać, że należy je odliczyć od ogólnego dziennego bilansu kalorycznego. Zapobiegnie to przekarmieniu psa i spowodowaniu jego nadwagi. Szczególnie biorąc pod uwagę skłonność do dysplazji. 

Oczywiście jak każdy inny pies, również Samojed musi mieć stały i nieograniczony dostęp do czystej, chłodnej wody.

Interakcja z dziećmi i zwierzętami

Nie ma w charakterze Samojeda wrogości ani do dzieci, ani do zwierząt domowych. Wręcz przeciwnie. Są to psy bardzo towarzyskie i uwielbiają towarzystwo bliskich im ludzi. Jednak kluczowe znaczenie ma tu prawidłowo przeprowadzona socjalizacja, która przygotuje je w odpowiedni sposób na takie kontakty. Należy też pamiętać, że są to psy bardzo żywiołowe, więc wszelkie zabawy z małymi dziećmi powinny być prowadzone wyłącznie pod opieką osoby dorosłej. No i oczywiście edukacja powinna obejmować nie tylko psa, ale również dzieci. One również powinny wiedzieć jak postępować z psem, czego nie powinny robić, aby relacje te były prowadzone z poszanowaniem obu stron. 

Podobnie sprawa ma się ze zwierzętami domowymi. Tutaj również dużą rolę musi odegrać socjalizacja i odpowiedni nadzór nad tymi kontaktami. Warto uczyć się sygnałów wysyłanych przez psa – a Samojed potrafi się naprawdę bardzo czytelnie komunikować – żeby wiedzieć, kiedy taką relację przerwać w odpowiednim momencie. 

Za pomoc w powstaniu artykułu o Samojedach dziękuję Pani Paulinie Schoenwald z Hodowli psów rasy Samoyed – The Glow Of The Snowy Star.