Jak socjalizować szczeniaka, czyli o prawidłowej socjalizacji psów
Socjalizacja to bardzo ważny okres w życiu każdego szczeniaka. Możemy śmiało stwierdzić, że jest to okres, który ukształtuje młodego pieska i będzie rzutował na jego przyszłe życie i ewentualne problemy wychowawcze. Czym więc jest ta socjalizacja i jak przeprowadzić ją prawidłowo? O tym dowiecie się w tym artykule.
Co to jest socjalizacja?
Aby poznać definicję socjalizacji szczeniąt odwołamy się na początek do Wikipedii. Socjalizacja określona jest w niej jako proces i jego rezultat nabywania przez jednostkę systemu wartości, wzorów zachowań i norm obowiązujących w danej zbiorowości uzyskanych w wyniku oddziaływań otoczenia.
To dosyć trudna definicja, więc spróbujmy ją przełożyć na prostszy i zrozumiały język. Socjalizacja jest więc okresem w życiu szczenięcia, podczas którego szczeniak poznaje otaczający go świat, nabiera doświadczenia i uczy się funkcjonować. Poznaje on nowe przedmioty, miejsca, osoby, odgłosy, zapachy, podejmuje nowe wyzwania. A dlaczego jest ona aż tak istotna? Ponieważ sposób w jaki szczeniaczek pozna coś nowego, będzie miał olbrzymi wpływ na jego późniejszy rozwój i funkcjonowanie.
Okres socjalizacyjny
Rozwój psa możemy podzielić na kilka etapów. Jednym z nich jest okres socjalizacji. Etapy te możecie zobaczyć w poniższej tabeli. Jak możecie łatwo zauważyć, tabela ta jasno określa, kiedy socjalizacja ma miejsce. Oznacza to, że nie możemy sobie założyć, że będziemy socjalizować nasze kudłate psie dziecko wtedy, gdy będzie to dla nas dogodne, gdyż okres ten jest ściśle uwarunkowany biologicznie.
Okres socjalizacji psa rozpoczyna się w 3 tygodniu życia, a kończy około 12 tygodnia. Wtedy to właśnie nasz szczeniaczek intensywnie poznaje świat, nawiązuje więzi społeczne i doświadcza bodźców, które będą miały duży wpływ na jego późniejsze życie.
Socjalizację możemy podzielić na dwa rodzaje. Pierwszym rodzajem jest tzw. socjalizacja pierwotna, a drugim socjalizacja wtórna.
Socjalizacja pierwotna
Jest to pierwszy okres socjalizacji, w którym szczeniaczek uczy się kompetencji społecznych i komunikacji z innymi psami. Okres ten trwa od 3 do 8 tygodnia życia i jest czasem, który nasz młody piesek powinien spędzić z matką i miotem. To od nich nauczy się najwięcej a zdobyte doświadczenia i umiejętność komunikacji z innymi psami będzie procentowało w jego przyszłym dorosłym życiu. Dlatego nie warto spieszyć się z tym, żeby zabrać małego szczeniaczka zbyt wcześnie do nowego domu, bo nawet jeśli oddamy mu całe swoje serce to nie jesteśmy w stanie nauczyć go tego, czego może nauczyć go tylko jego psia rodzina.
Socjalizacja wtórna
Kolejny etap socjalizacji nazywany jest socjalizacją wtórną. Trwa on od 8 do 12 tygodnia życia szczeniaka. Jest to zazwyczaj okres, w którym szczeniaczek znajduje nowy dom i trafia do nowej ludzkiej rodziny. Wtedy zaczyna on intensywnie poznawać ludzki świat. Rolą jego nowych opiekunów jest zapewnienie mu tego poznawania w sposób bezpieczny. Pomimo, że przyjmuje się, że 8 tydzień jest już odpowiedni do zabrania szczeniaka do nowej rodziny, niektórzy hodowcy zostawiają go u siebie nieco dłużej zapewniając mu również odpowiednią socjalizację wtórną. Jest to również bardzo dobre podejście, gdyż pies ma więcej czasu na naukę komunikacji społecznej pod okiem matki, ma kontakt z innymi szczeniakami z miotu a równocześnie doświadczony hodowca jest w stanie zapewnić mu odpowiednie przystosowanie do życia w ludzkim świecie.
Źródło: Vuong Viet – Pixabay
Jak powinna przebiegać prawidłowa socjalizacja?
Prawidłowa socjalizacja musi obejmować zaznajomienie szczeniaka z dużą ilością bodźców i sytuacji, które mają miejsce w otoczeniu, w którym będzie on potem musiał funkcjonować. Wiele osób błędnie myśli, że socjalizacja to zaznajomienie młodego psa z ludźmi i innymi psami. Jest to niewłaściwe podejście, gdyż znacznie zawęża to pojęcie. Socjalizacja to nie tylko ludzie i psy. To wiele bodźców, na które jest wystawiony szczeniaczek w swoim całym życiu.
Uważny opiekun psa musi zwracać szczególną uwagę na emocje i sygnały jakie podczas poznawania świata wysyła szczeniak. Dlaczego to jest takie ważne? Dlatego, że socjalizacja nie może przebiegać pod wpływem stresu i negatywnych emocji. Opiekun szczeniaczka nie może również wywierać jakiejkolwiek presji i nacisku na malutkiego i niepewnego pieska. Szczeniak poznaje dopiero otaczający go świat, wszystko jest dla niego nowe i jeśli podczas poznawania wystąpią negatywne bodźce, to może się to odbić niekorzystnie na jego dorosłym życiu. Dorosły pies będzie pamiętał strach, który wystąpił podczas jakiejś sytuacji, a psy mają kilka strategii radzenia sobie ze stresem. Może to być ucieczka, wyuczona bezradność, ale może to być również agresja, z którą trudno poradzić sobie w dorosłym życiu psa.
Złota dwunastka socjalizacji wg Margaret Hughes
Aby podpowiedzieć opiekunom jak sprawnie przeprowadzić socjalizację, znana trenerka psów Margaret Hughes w swojej książce „Positive Dog and Puppy Training” stworzyła tzw. Złotą Dwunastkę Socjalizacji. Najogólniej można powiedzieć, że jest to spis sytuacji, przedmiotów i pozostałych bodźców, które nasz szczeniaczek powinien poznać podczas okresu socjalizacyjnego. Poniżej możecie zobaczyć tabelę przedstawiającą te bodźce. Jest ona podzielona na dwanaście grup prezentujących różne sytuacje, z którymi powinien zapoznać się młody piesek.
Powyższa tabela jest bardzo pomocna dla opiekuna, który chce zapewnić psu odpowiednią stymulację bodźców przy socjalizacji. Istnieją jednak zagrożenia, których musimy być świadomi. Sami możecie zauważyć, że sytuacji i przedmiotów tam opisanych jest bardzo dużo, a właściwy okres socjalizacyjny, w których one powinny mieć miejsce trwa od 8 do 12 tygodnia życia. Przy okazji podczas tego okresu musimy wykonać też wiele czynności obejmujących szczepienia, kwarantannę poszczepienną zalecaną przez weterynarza, czas na regenerację i odpoczynek. Jak więc to wszystko możemy ze sobą pogodzić?
Trudno wyobrazić sobie, że zagoniony opiekun będzie wystawiać szczeniaka na każdy bodziec opisany w złotej dwunastce i biegał ze szczeniakiem od jednego bodźca do kolejnego, wykreślając zaliczone czynności w pośpiechu. W socjalizacji pośpiech jest niewskazany a nawet jest dużym błędem. Szczeniakowi należy dać czas na zapoznanie się z sytuacją i oswojenie się z nią. W dodatku pośpiech wywołuje stres, którego w procesie socjalizacyjnym powinniśmy unikać. Musimy pamiętać, że podmiotem socjalizacji jest malutkie (również wielkościowo) psie dziecko, które nagle zostaje wrzucone w wir naszego ludzkiego świata i powinniśmy zastanowić się, jak ten świat wygląda z jego perspektywy. Jest on wielki i nieznany i może przerażać malutkiego pieska, a my właśnie musimy dopilnować tego, żeby przeszedł on przez ten trudny okres bez wielkiego stresu.
Źródło: kim_hester – Pixabay
Jak socjalizować psa?
Opracujmy spokojny i dobrze przemyślany plan socjalizacji. Przemyślmy dobrze kiedy i jakie czynności jesteśmy w stanie wykonać z naszym szczeniakiem tak, aby poznał on nowe sytuacje bez stresu. Zaplanujmy godziny, w których poznawanie konkretnej sytuacji nie nałoży się z innymi. Zbyt wiele bodźców równocześnie oznacza duży stres dla nieukształtowanej psychiki psa. Zawsze wspierajmy naszego szczeniaka i bądźmy przy nim, aby czuł się bezpiecznie i pewnie. Nie narażajmy go na sytuacje stresowe. Jeśli coś jest dla niego wyjątkowo niekomfortowe to podzielmy to na etapy albo zrezygnujmy na jakiś czas z tej sytuacji. Być może szczeniaczek jeszcze nie dorósł do niej. Możemy przepracować ją w późniejszym okresie życia.
Najczęstsze błędy popełniane podczas socjalizacji
Skoro wiecie już jak powinna wyglądać właściwa socjalizacja, to zastanówmy się teraz jakie błędy są popełniane najczęściej przez nas – psich opiekunów i przewodników.
Brak socjalizacji
Pierwszym i najpoważniejszym błędem jest oczywiście całkowity brak socjalizacji. Niestety cały czas zdarzają się opiekunowie, którzy biorą psa i jedyne do czego go przyzwyczajają to życie w budzie na łańcuchu. Brak socjalizacji kończy się zwykle tym, że pies jest zupełnie nieprzystosowany do nowych sytuacji a to często kończy się – tak jak wspomniałem już wcześniej – agresją. Być może czasem przyczyną braku socjalizacji jest również lenistwo opiekuna lub brak jego świadomości. Jeśli jednak decydujemy się na psa, to musimy wiedzieć wystarczająco wiele o jego potrzebach.
Socjalizacja na siłę
Kolejnym często występującym błędem jest socjalizacja na siłę. Zmuszamy psa do schodzenia po schodach, do wejścia w tłum na ulicy czy wystawiamy go na głośne i nieprzyjemne dźwięki piły łańcuchowej. Musimy zwracać olbrzymią uwagę na sygnały stresu wysyłane przez szczeniaka. Jeśli wystawimy go na bodźce, do których nie jest gotowy to nigdy nie skończy się to dobrze. Odpuśćmy. Przyzwyczajajmy psa stopniowo. Najpierw pokażmy mu grupę osób z daleka i na tym poprzestańmy. Potem, gdy będzie gotowy może chcieć sam do tej grupki podejść. Stopniujmy proces poznawania kolejnych bodźców tak, aby uniknąć stresu i lęku pieska.
Pośpiech
Zbyt duży pośpiech to kolejny błąd, którego musimy uniknąć, gdy socjalizujemy szczeniaczka. Dajmy mu czas na zapoznanie się z nową sytuacja i oswojenie się z nią. Życie w pośpiechu to coś, co my ludzie zafundowaliśmy sobie sami w miarę rozwoju cywilizacji. I moim zdaniem nie wyszło nam to na zdrowie. Tym bardziej nie będzie to korzystne dla psiego malucha. Czasem po prostu zwolnijmy. Będzie to z korzyścią dla naszego kudłatego przyjaciela i dla nas samych. Jeśli czegoś nie zdążymy mu pokazać w okresie typowej socjalizacji, to będziemy mieli potem czas na przepracowanie tego w jego dorosłym życiu.
Przebodźcowanie
Młody mózg i psychika szczeniaka nie są gotowe na przetworzenie zbyt wielu bodźców występujących równocześnie. Jeśli chcemy pokazać mu jazdę pociągiem to wybierzmy godziny, w których będzie tam stosunkowo niewiele ludzi. Gdy zechcemy pokazać mu piaskownicę to nie narażajmy go równocześnie na interakcję z dziećmi, które będą chciały go głaskać i nosić na rękach. Jeśli zafundujemy mu zbyt wiele bodźców, to będzie czuł się zdezorientowany i na pewno nie zapamięta takiego wydarzenia pozytywnie, co może się niekorzystnie odbić na jego dorosłym życiu.
Brak wsparcia opiekuna
Pozostawienie szczeniaka samego sobie, aby nauczył się radzić sobie z trudna sytuacją to kolejny błąd socjalizacyjny, który nie może skończyć się dobrze. Budujemy ze szczeniakiem więź, która ma być mocna i trwała. Nasza obecność już na tym etapie życia psa dodaje mu pewności siebie i sprawia, że czuje się on bezpiecznie w nowej sytuacji. Nie zniszczymy procesu socjalizacji swoją obecnością. Przeciwnie. Nasz szczeniaczek przejdzie przez nią łatwiej i bezpieczniej a przy okazji wzmocnimy więź, którą z nim budujemy.
Źródło: Ralf Bitzer – Pixabay
Niekontrolowana zabawa z innymi psami
Uczmy się odczytywać emocje swojego i innych psów. Czasem w najlepszej wierze pozwalamy psu na zabawę z innym pieskiem, która po chwili zamienia się próbę ucieczki jednego psa przed drugim. Jeden z nich zwykle staje się ofiarą goniącego i nie umie poradzić sobie z tą sytuacją. Tymczasem my nie zawsze potrafimy zrozumieć, że to już nie jest zabawa, tylko coś, co nie jest korzystną interakcją. Taką interakcję musimy jak najszybciej przerwać.
Podsumowanie
Proces socjalizacji, jest niezwykle istotny z punktu widzenia małego psa. Poznaje on otaczający go świat i to, jakie o tym świecie zdobędzie informacje będzie miało olbrzymi wpływ na jego charakter i przyszłe dorosłe życie. My jako odpowiedzialni opiekunowie powinniśmy mu pomóc przejść przez ten okres w bezpieczny sposób i zadbać o to, aby proces ten zachodził naturalnie i poprawnie. Nagrodą za naszą pracę będzie dorosły pies potrafiący żyć w harmonii zarówno z ludźmi jak i innymi zwierzętami. Pies bez trudu odnajdujący się w nowych dla niego sytuacjach, który będzie nam ufał i dla którego staniemy się bardzo ważni. Myślę, że chyba warto o to walczyć. Życzę Wam, abyście wychowali właśnie takiego wspaniałego i ufającego Wam psiaka a więź, którą stworzycie była czymś naprawdę wyjątkowym i trwałym.
