Dieta BARF

Dieta BARF (Biologically Appropriate Raw Food)– jedni ją kochają, drudzy nienawidzą. Zwolenników i przeciwników tego modelu żywienia jest sporo, ale ile tak naprawdę wiemy o tak zwanym BARFIE?

Zacznijmy od genezy diety…

Dieta Barf została opracowana przez lekarza weterynarii Iana Billinghursta i oznacza dokładnie “Biologically appropriate raw food”, czyli odpowiedni biologicznie pokarm surowy.

Po wielu latach pracy w zawodzie doktor Ian zauważył coraz częstsze problemy zdrowotne u psów, dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz nietolerancje pokarmowe. Zaczął więc rozmyślać nad żywieniem zwierząt i doszedł do wniosku, że dieta im bardziej zbliżona do naturalnego pożywienia tym lepiej – i oczywiście miał rację. Układ pokarmowy psa i kota różni się znacznie od układu pokarmowego człowieka. Zwierzęta te nie są przystosowane do trawienia tak dużej ilości węglowodanów jak człowiek, między innymi z powodu krótkiego układu pokarmowego.

Najbardziej wartościowymi produktami dla psów i kotów są produkty pochodzenia zwierzęcego: mięso, kości, podroby, tłuszcz zwierzęcy itd. Dieta BARF zakłada w swojej filozofii karmienie zwierząt właśnie wyżej wymienionymi produktami w odpowiedniej proporcji poszczególnych składników oraz z dodatkiem suplementów.

Czy każdy pies może jeść surowe mięso i kości?

I tak i nie. W przypadku zwierząt zdrowych, zwykle nie ma przeciwwskazań do wprowadzenia diety BARF. Należy pamiętać, że co prawda każde zdrowe i chore zwierzę może być na diecie BARF, ale nie każde odpowiednio ją toleruje. Z tego powodu należy odpowiednio obserwować swojego zwierzaka na tej diecie i sprawdzać jego reakcję na ten model żywienia.

Przede wszystkim należy sprawdzać psie odchody – biegunki, luźne kupy lub zatwardzenia mogą świadczyć, między innymi o nietolerancjach pokarmowych, zaburzenia jelitowej flory bakteryjnej lub złych proporcji składników diety.

Jeśli chodzi o zwierzęta obciążone chorobami ze strony układu pokarmowego zwykle lepsze okazują się jednak diety gotowane niż surowe. Dla wrażliwych brzuszków surowy pokarm może zbytnio obciążać organizm zwłaszcza, gdy procesy trawienne są zaburzone. Tak samo jest w przypadku zwierząt z zaburzeniami układu immunologicznego. W surowym mięsie, zwłaszcza tym, którego źródła nie są dokładnie sprawdzane, jest sporo drobnoustrojów. Zwierzęta nie mające odpowiedniej ochrony organizmu spowodowane chorobą układu immunologicznego, mogą być narażone na zachorowania i dodatkowe obciążenia zdrowotne.

Jakie badania zrobić przed zmianą modelu żywienia psa na BARF?

Niezależnie od diety jaką oferujemy swojemu psu, zawsze warto robić mu badania krwi. Najlepiej robić morfologie i profile bardziej rozszerzone raz w roku. Dzięki temu, dużo dowiemy się o zdrowiu naszych czworonożnych przyjaciół i szybciej możemy wykryć pewne nieprawidłowości, a następnie odpowiednio na nie zareagować.

Morfologia krwi

Morfologia jest najbardziej podstawowym badaniem krwi, nie tylko dla psów będących na diecie BARF, ale dla wszystkich czworonożnych. Morfologia powie nam bardzo dużo o ogólnej kondycji organizmu. Dzięki morfologi można dowiedzieć się między innymi o niedokrwistości, odwodnieniu zwierzęcia, działaniu układu immunologicznego oraz o ewentualnym stanie zapalnym w organizmie. Badanie to polega na ocenie poszczególnych elementów krwi. Przede wszystkim zlicza się ilość krwinek białych, krwinek czerwonych oraz płytek krwi ale nie tylko. Najczęściej w badania morfologicznym krwi znaleźć można parametry takie jak: HGB (hemoglobina), HCT (hematokryt), WCB (leukocyty), LYM (limfocyty), MONO (monocyty), EOS (eozynofile), NEU (neutrofile), RBC (kompletna liczba krwinek czerwonych), MCHC (stężenie hemoglobiny w krwinkach), PTL (płytki krwi), MCV (średnia wielkość krwinek czerwonych).

Badania biochemiczne

Badania te już są bardziej rozszerzone i sprecyzowane w dużej mierze na funkcjonowanie organów wewnętrznych. Dzięki temu, można sprawdzić funkcjonowanie niemalże wszystkich narządów i wychwycić nawet najmniejsze odejścia od normy. Warto robić te badania zarówno psom na diecie BARF, jak i tym żywionych w inny sposób. Parametry, które będą najistotniejsze dla psów na diecie BARF to:

• Kreatynina – pozwala w diagnostyce sprawdzić czynności nerek,
• Azot mocznika we krwi (BUN) – ocenia pracę nerek,
• Mocznik – jest to substancja końcowa powstająca w wątrobie, po zmetabolizowaniu białek i aminokwasów,
• Fruktozamina – jest oznaczana w badaniach, by uzyskać informacje o poziomie cukru w krwi zwierzęcia.
• Fosfor – jego poziom mówi dużo o nadczynności lub niedoczynności przytarczyc. Odgrywa również ważną rolę w budowaniu kości , zębów i mięśni, także jest to parametr wyjątkowo ważny przy wzroście psów.
• Magnez – bierze udział w wielu procesach zachodzących w organizmie, między innymi: w procesach aktywacji enzymów, wspomaga rozkurcz mięśnia sercowego oraz wspomaga rozpuszczanie kamieni nerkowych.
• Potas – Jest to ważny parametr przy określaniu gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie.
• Sód – antagonista potasu, wpływa pośrednio na poziom hormonów występujących w nerkach.
• Wapń – podstawowy parametr diagnozujący zaburzenia metaboliczne kości.
• Chlorki – określa się jego poziom, by uzyskać informacje na temat stanu równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie.
• Albuminy – Pełnią funkcje układu transportowego we krwi.
• Żelazo – ważny parametr, dzięki któremu można zdiagnozować niedokrwistość. Jego niedobory mogą świadczyć o anemii.
• Białko całkowite – najczęściej zleca się zbadanie jego poziomu przy chorobach nerek oraz wątroby.
• Enzymy wątrobowe – ASPAT, ALAT – ich podwyższony poziom zwykle wskazuje na problemy z wątrobą lub jej uszkodzeniem.
• Bilirubina – barwnik żółci, jej poziom pozwala sprawdzić funkcjonowanie wątroby.
• Cholesterol – jest przyjmowany z pożywieniem, a następnie syntezowany w jelicie i wątrobie. Jego poziom w krwi pozwala określić prawidłowość metabolizu.

Jak wyliczyć dzienne zapotrzebowanie dawki pokarmowej na diecie BARF?

Istnieje kilka sposobów na przeliczenie dawki pokarmowej przy diecie BARF. Najbardziej popularne są jednak dwa:

Pierwszy to założenia procentowe odnoszące się przede wszystkim do masy ciała zwierzęcia. Przykładowo: średniej wielkości, dorosły pies powinien jeść 3% swojej masy ciała.

Przykład wyliczenia:
Mamy dorosłego psa ważącego 15kg o umiarkowanej aktywności w ciągu dnia.
Wyliczamy z 15kg 3%, należy jednak uwzględnić tutaj zmianę jednostek. Jeśli nie przeliczymy wcześniej kg na g to wyjdzie nam wynik mniej dokładny.
15kg to 15 000g a więc wyliczamy 3 % z 15 000g = 450g – dawka dzienna

Drugi sposób, moim zdaniem nieco bardziej dokładny, biorący pod uwagę aktywność zwierzęcia i jego tryb życia, polega na wyliczeniu dawki pokarmowej ze wzoru.
Przykładowe wzory:
Szczenięta – masa ciała x 0,02 x 2
Psy dorosłe umiarkowanie aktywne – masa ciała x 0,02
Psy dorosłe aktywne – masa ciała x 0,02 x 1,5
Przykładowe wyliczenia:
Mamy dorosłego psa ważącego 15kg, który jest umiarkowanie aktywny.
Podstawiamy masę ciała psa pod wzór, a więc oczywiście zamieniamy kg na g.
15 000g x 0,02 = 300g – dawka dzienna

Oczywiście należy pamiętać, że zarówno pierwszy, jak i drugi sposób to tylko oszacowanie mniej więcej dawki pokarmowej. Można jak najbardziej od tej ilości zacząć i obserwować psa, czy chudnie, czy ma tendencję do tycia, a może ewidentnie jest głodny lub nie dojada porcji. Takie obserwacje dadzą nam obraz na to czy dawka dla danego psa jest odpowiednia. Jeśli nie to redukujemy ją lub dodajemy nieco więcej pokarmu.

Skład procentowy posiłku diety BARF

Myśląc, o zmianie modelu żywienia swojego psa na dietę BARF, należy pamiętać, że dużą rolę odgrywają tutaj wyliczenia. Dokładnie zbilansowana dieta jest kluczem do zdrowia naszych psów.

Najważniejsza proporcja produktów w diecie surowej to 80% produktów odzwierzęcych i 20% warzyw i owoców. Z tych 80% maksymalnie 20% powinny stanowić podroby, z czego wątróbka powinna stanowić tylko 5 % produktów odzwierzęcych. Z tych 20% jakie stanowią w diecie warzywa i owoce, znowu stosujemy proporcję, by warzyw było 80%, a tylko 20% owoców.

• Mięso – najważniejszy składnik diety BARF, więc powinien być bazą diety. Mięso to główne źródło białka w diecie psów. Najlepiej kupować mięso ze sprawdzonych źródeł. Można jednak też, kupować mięso w sklepie, lepiej jednak wybierać to z lad chłodniczych, niż to pakowane w plastikowe opakowania. W diecie BARF ważne jest to, by dostarczyć wszystkich aminokwasów, z tego względu do przygotowywania posiłku można wybrać kilka gatunków, np.: kurczak, wołowina, wieprzowina, królik, ryba.
• Ryby – Są doskonałym źródłem łatwo przyswajalnego białka, bogate są w tłuszcze omega 3, szereg witamin oraz składników mineralnych. Warto tutaj zaznaczyć, że nie każde ryby powinny trafić do psiej miski, a już na pewno nie w dowolnej ilości. Bezpieczne ryby dla psów to: łosoś, pstrąg, halibut, dorsz, szczupak, flądra, okoń, węgorz.
• Kości – są źródłem wapnia w diecie psów, jednak, by pies mógł je jeść, to musi potrafić je jeść. Wyjaśniając… Podajemy psu tylko i wyłącznie kości mięsne, czyli np.: całe udko lub skrzydełko. Pies powinien miażdżyć kość razem z mięsem, przekładając kęs raz na jedną, raz na drugą stronę w pysku. Jeśli jednak psiak, obgryza kość z mięsa, a następnie zjada gołą kość to nie powinien ich jeść. Grozi to wbiciem się ostrego kawałka kości w przełyk lub żołądek psa. Kości możemy oczywiście w takim przypadku mielić wraz z mięsem. Można również całkowicie zrezygnować z podawania kości, a do suplementacji wapnia wybrać mączkę ze skorupek jaj.
• Podroby – są niezbędne w diecie BARF, ze względu na bogactwo witamin w nich zawartych. Możemy używać różnych podrobów – żołądki, nerki, żwacze, serca oraz wątroba. Z wątrobą należy jednak uważać, zawiera ona bardzo dużo witaminy A, którą dość łatwo przedawkować. Trzymając się jednak proporcji 5% nie powinno być problemów z jej ilością w psiej diecie.
• Warzywa – co prawda nie są niezbędne w psiej diecie, jednak warto je dodawać z powodu włókna pokarmowego, którego całkiem sporo zawierają. Dodatkowo są bogate w witaminy i składniki mineralne.
• Owoce – mogą być dodatkiem do diety, ale nie są niezbędne. Większość psów jednak przepada za owocami, więc mogą one stanowić element „dosmaczacza” diety.

Suplementy

Niezbędne są przy dietach surowych i gotowanych. Dzięki nimi, posiłek naszego psa jest pełno-porcjowy i zawiera wszystkie wartości odżywcze zgodne z zapotrzebowaniami organizmu. Najważniejszymi suplementami są:

• Wapń – w przypadku gdy nie podajemy psu kości jest niezbędny, by zrównoważyć poziom fosforu występującego w mięsie. W posiłku ich wzajemny stosunek powinien utrzymywać się na poziomie 1:1. Z reguły na 1kg mięsa bez kości powinniśmy dodać około dwie łyżeczki mączki ze skorupek jaj.
• Olej z łososia – bardzo ważny ze względu na zawartość kwasów omega 3. Mięso zwierząt rzeźnych ma zaburzony stosunek kwasów omega 6 do omega 3, dlatego by wyrównać wysoką zawartość kwasów omega 6, powinno się do psiej diety dodawać również źródło omega 3.
• Olej z wątroby dorsza (tran) – suplement ważny ze względu na zawartość witaminy D, jednak należy dawkować go ściśle według zaleceń producenta. Zbyt duże ilości tranu w diecie mogą doprowadzić do przedawkowania wit. D oraz wit. A.
• Algi morskie – źródło jodu, ale również bogactwo witamin. Zawiera spore ilości alginianów, która oczyszcza układ pokarmowy z metali ciężkich.
• Drożdże browarnicze – stosowane są do suplementacji witaminy B. Stymulują odporność i pobudzają wiele procesów metabolicznych.
• Jaja – ważny dodatek psiej diety, można podawać jaja różnych ptaków, nie tylko kurze. Ważne jest, by podawać jajo w całości psu, nie mieszając żółtka z białkiem lub samo żółtko. Awidyna zawarta w białku, blokuje wchłanianie się biotyny z żółtka.
• Zielone małże nowozelandzkie – dodaje się je do psiej diety ze względu na zawartość glukozaminy, która chroni stawy zapobiegając zapaleniom. Szczególnie ważne dla psów młodych i w podeszłym wieku.

Autor: Julia Korczyńska

O autorze:

Nazywam się Julia i jestem dietetykiem zwierzęcym oraz technikiem weterynarii czynnie pracującym w zawodzie. Praca w różnych miejscach – począwszy od sklepów zoologicznych, po pracę właśnie jako technik weterynarii – pokazała mi jak ważna jest dieta w życiu zwierzaka.
Ukończyłam kursy dietetyka zwierzęcego oraz poszerzyłam swoją wiedzę o literaturę. Dokształcam się cały czas, inwestuję w wiedzę, bo dietetyka zwierzęca to moja najprawdziwsza pasja!
Chcę pomagać właścicielom psów i kotów w doborze odpowiedniego modelu żywienia, przy odchudzaniu, jak również przy komponowaniu diet leczniczych.
Prowadzę konsultacje dietetyczne w Trzebińskim Centrum Weterynaryjnym, jak również online lub z dojazdem do klienta.

Zainteresowanych zapraszam do kontaktu:
dogtinokonsultacje@gmail.com
www.fb.com/dogtino