Czym jest psia uprzejmość?

certyfikowany Zoopsycholog, Behawiorysta i Trener psów, absolwentka Polskiej Akademii Zoopsychologii i Animaloterapii w Krakowie, instruktor Nosework Polska, Dogfitness i Rally-O

Magdalena Pabis

W świecie psów istnieje subtelny, ale bogaty język komunikacji, który pozwala im porozumiewać się ze sobą bez użycia słów. Od wymiany spojrzeń po gesty ciała, psy posługują się różnorodnymi środkami wyrażania swoich intencji, uczuć i zamiarów. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tej psiej komunikacji jest pojęcie „psiej uprzejmości” czyli zbioru zachowań, które pomagają uniknąć konfliktów i utrzymać harmonijne stosunki między nimi. Zrozumienie zasad „psiej uprzejmości” jako jednego z elementów psiego języka komunikacji może pomóc Opiekunom odpowiednio reagować, aby stworzyć bezpieczne i harmonijne środowisko dla swoich pupili. Zapraszam do lektury.

Czym jest psia uprzejmość?

Turid Rugaas wieloletnia trenerka, znawczyni i promotorka psiego języka komunikacji zapytana czym jest psia uprzejmość ujęła swoją odpowiedź w jednym zdaniu: „Being polite means to avoid conflicts” – być uprzejmym to unikać konfliktów. „Psia uprzejmość” w kontekście komunikacji między psami odnosi się zatem do zachowań i gestów, które psy stosują, aby wyrazić pokojowe intencje w interakcjach społecznych. Jest to rodzaj „języka ciała” między psami, który pomaga uniknąć konfliktów i umożliwia harmonijną komunikację.

Psia uprzejmość – jak zachowuje się uprzejmy pies?

Psy genetycznie są istotami socjalnymi mającymi świetnie rozwinięty język komunikacji. Psy i psowate, aby przeżyć musiały się komunikować i żyć w symbiozie w swoim stadzie. Uprzejmy pies potrafi komunikować się na dystansie i zachowuje się „uprzejmie” nawet wobec psów, których nie darzy psią sympatią. Psia uprzejmość obejmuje szereg zachowań, sygnałów i psich komunikatów prezentowanych przez psy. Pamiętajmy – każdy z tych sygnałów należy interpretować w odniesieniu do danej sytuacji, ponieważ sygnały wysyłane przez psy mogą mieć różne znaczenie. Przyjrzyjmy się kilku z nich w kontekście „psiej uprzejmości” i chęci uniknięcia psich konfliktów:

Podchodzenie „po łuku” i nienachodzenie frontalne

Uprzejmy pies, który nie ma złych zamiarów względem drugiego psa nigdy nie pochodzi do niego frontalnie. Najczęściej podejście jest poprzedzone zbieraniem przez psy komunikatów – mowy ciała oraz komunikatów zapachowych na dystansie. Wolno puszczone psy decydują się o podjęciu interakcji bądź rezygnacji z niej. Jeśli wybiorą zapoznanie się z drugim psem i nie będą miały złych zamiarów zbliżą się po łuku. Najście frontalne jest sygnałem grożącym.

Odwracanie głowy

Kolejnym sygnałem psiej uprzejmości jest odwracanie głowy przed i podczas powitania. Psy mogą odwracać głowę lub spojrzenie, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu wzrokowego, co może być uznane za znak nieszkodliwości.

Spokojna, luźna postawa ciała

Luźna, spokojna postawa psiego ciała jest również psim sygnałem pokojowym. Mocno napięte, usztywnione ciało to sygnał grożący i może sygnalizować złe zamiary.

Używanie sygnałów afiliacyjnych

Sygnały afiliacyjne to zachowania i gesty, które psy wykorzystują, aby wyrazić przyjaźń, sympatię i chęć nawiązania kontaktu społecznego. Oto kilka przykładów sygnałów afiliacyjnych u psów:

• Wąchanie. Wąchanie siebie nawzajem jest jednym z najbardziej podstawowych sposobów, jakimi psy nawiązują kontakt i budują relacje.
• Lizanie. Pies może lizać inne psy, aby wyrazić sympatię i uczucie związane z przyjaźnią. Jest to często obserwowane zachowanie w relacjach między matką a szczeniętami, ale również występuje w interakcjach między dorosłymi psami.
• Bliskość. Psy często leżą razem, dążą do bliskości co jest sygnałem afiliacyjnym i wskazuje na przywiązanie i zaufanie między nimi.
• Kontakt wzrokowy. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego może być wyrazem zaufania i przywiązania między psami.
• „Ocieranie się”. Delikatne ocieranie się psów może być sposobem na wyrażenie sympatii i zaufania.
• Wzajemne szczerzenie zębów. Chociaż na pierwszy rzut oka może to wydawać się groźne, szczerzenie zębów między psami może być sygnałem przyjaźni, zwłaszcza jeśli towarzyszy temu brak napięcia w ciele i ogon jest luźny.
• Zabawa. Wspólna zabawa jest istotnym elementem afiliacji wśród psów. Zabawa może obejmować gonitwy, „zapasy” i inne formy aktywności, które pomagają psom spędzać czas razem i budować więź. Wszyscy znamy „psi ukłon” z zadkiem w górze jako zaproszenie drugiego psa do zabawy. Ukłon ten niestety często jest mylony z ukłonem, który ma za zadanie przestawienie dystansu.

Sygnały agonistyczne

Sygnały agonistyczne to natomiast zachowania, które mają na celu wyrażenie niepokoju, stresu, czy też chęci uniknięcia konfliktu. Prezentowanie sygnałów agonistycznych przez psy ma często na celu uniknięcie bezpośredniej konfrontacji i zwiększenie dystansu między psami. Sygnały agonistyczne to sygnały stresu (np. ziewanie, oblizywanie się, odwracanie wzroku) oraz sygnały grożące (np. warczenie, zjeżenie się, pokazanie zębów, napięta- usztywniona postawa ciała, położenie pyska na kłębie drugiego psa). Zwróćmy uwagę również na sygnały, które są wyrazem zrzucenia stresu przez psy, takie jak tarzanie się w trawie, otrzepywanie po minięciu drugiego psa, zawęszenie w trawie, grzebanie i kopanie w ziemi w pobliżu drugiego psa.

Węszenie w trawie

Psie węszenie jest jednym z najbardziej powszechnych sposobów na nawiązanie kontaktu z innym psem. Jest to często neutralny gest, który może prowadzić do dalszej interakcji.

Ucieczka, odejście

Ucieczka może być sposobem uniknięcia konfrontacji lub pokazania, że pies nie chce walczyć.

Zgięcie ciała, położenie się na grzbiecie

Pies może zgiąć ciało, aby wyglądać na mniejszego i bardziej podporządkowanego w obliczu dominującego psa. Często pies w bezpośredniej konfrontacji z drugim psem kładzie się flirtowo na grzbiecie pokazując, że jest uległy i nie ma złych zamiarów.

Gryzienie patyka, zabawki

Zabawa z zabawką może być sposobem na rozładowanie napięcia i pokazanie chęci do zabawy, co może zmniejszyć napięcie między psami.

Okręcanie się

Psy mogą okręcać się wokół siebie, unikając bezpośredniej konfrontacji, co również sygnalizuje chęć uniknięcia konfliktu. Czasem „okręcanie się” psów może również zakończyć się walką.

Opuszczanie ogona

Ogon opuszczony w dół lub między nogami może oznaczać niepewność lub podporządkowanie, bądź chęć zażegnania potencjalnego konfliktu. Ogon chroni wrażliwe psie strefy przed atakiem.

Co wpływa i kształtuje psią uprzejmość?

Psia uprzejmość czyli umiejętność prawidłowej psiej komunikacji psów. Wpływa na nią między innymi:

• Prawidłowa socjalizacja psów
• Brak negatywnych doświadczeń w przeszłości
• Unikanie nieprawidłowych i przymusowych interakcji psów
• Prawidłowe zarządzanie środowiskiem i umożliwianie psom komunikacji na dystansie (bardzo długa linka, nienapinanie smyczy podczas interakcji, pozwolenie na komunikacje na dystansie, swobodna komunikacja)
• Stan emocjonalny, spokój opiekuna
• Wspieranie psa na spacerach przez opiekuna

Jak pomóc szczeniakowi wyrosnąć na uprzejmego psa?

Współczesne psy w naszym ludzkim świecie nie mają często łatwego życia i możliwości nauki prawidłowej, swobodnej komunikacji pomiędzy sobą.

Świadomy wybór

Biorąc szczeniaka z hodowli sprawdźmy jak przebiega pierwotna socjalizacja psa w hodowli. Warunki w hodowli w jakich dorasta szczeniak i przeprowadzona socjalizacja, mają wpływ na całe życie psa. Decydując się na szczeniaka schroniskowego podejmijmy świadomą decyzję i bądźmy przygotowani na pomoc psu w odnalezieniu się w ludzkim świecie i pracę z nim. Socjalizujmy psa mądrze, powoli, stopniowo nie przekraczając granicy poczucia bezpieczeństwa psa.

Kontrolowane psie interakcje

Nie przymuszajmy psa do interakcji, a w okresie szczenięcym, bardzo uważajmy w doborze psich kompanów. Interakcje między psami muszą być kontrolowane. Pozwalajmy jednak na naukę komunikacji i swobodną interakcję ze zrównoważonymi psami. Każde złe doświadczenie malucha będzie miało wpływ na jego poczucie bezpieczeństwa i zachowanie.

Elementarz szczeniaka

Najważniejsze umiejętności szczeniaka w zakresie nauki psiej uprzejmości, których może nauczyć psi opiekun to: umiejętność rezygnacji, przywołanie, wzmacnianie psich strategii adaptacyjnych, nauka odpoczynku i panowania nad emocjami, przerywanie nieprawidłowych interakcji i nadmiernej ekscytacji psa.

Elementarz opiekuna

Zadaniem każdego świadomego opiekuna jest nauka psiego języka komunikacji, respektowanie i szanowanie sygnałów, które wysyłają nam psy oraz udzielanie psu wsparcia w trudnych i nieznanych psu sytuacjach.

Co zrobić, gdy pies nie jest uprzejmy?

Resocjalizacja psa i nauczenie go prawidłowej komunikacji i psiej uprzejmości są możliwe. Nie ma idealnych opiekunów i bezproblemowych psów. Jeśli popełniliśmy wiele błędów, naraziliśmy psa na niechciane interakcje, pies ma braki socjalizacyjne, nasz czworonóg doświadczył traumatycznego wydarzenia, musimy odbudować zaufanie psa do opiekuna, innych psów, otoczenia. Najważniejsze zasady, którymi powinniśmy się kierować:

• Pomóżmy psu poczuć się bezpiecznie. Pies, który będzie czuł się bezpiecznie i będzie miał zaufanie do swojego opiekuna będzie w stanie się komunikować.
• Czytajmy i szanujmy psie sygnały komunikacyjne. Pozwólmy na komunikację. Dajmy psu wybór.
• Pracujmy na dystansie. Dystans stopniowo buduje psie poczucie bezpieczeństwa.
• Naukę prawidłowych interakcji rozpocznijmy z jednym ułożonym, zrównoważonym psem „profesorem”. Kontynuujmy na spacerach równoległych.
• Aranżujmy sesje spokojnej „obserwacji” otoczenia.
• Uczmy psa panowania nad emocjami, uczmy spokoju i odpoczynku.
• Nagradzajmy prawidłowe psie decyzje i zachowania.
• Uczmy rezygnacji.

Podsumowanie

Turid Ruggas podkreśla, że kluczowymi czynnikami w resocjalizacji psów oraz w nauce uprzejmości i właściwej komunikacji między psami są czas i odległość. Dając psu wystarczająco dużo czasu na podjęcie decyzji dotyczącej ewentualnej interakcji oraz umożliwiając komunikację na odpowiedniej odległości, budujemy w nim poczucie bezpieczeństwa i umożliwiamy prawidłową wymianę sygnałów. Pozwalamy w ten sposób na naturalną komunikację między psami, co jest bardzo ważne w budowaniu harmonijnych interakcji między nimi a zarazem poprawy zachowana psa z perspektywy opiekuna. Powodzenia!