Czy psy stawiają granice i jak je w tym wesprzeć?

certyfikowany Zoopsycholog, Behawiorysta i Trener psów, absolwentka Polskiej Akademii Zoopsychologii i Animaloterapii w Krakowie, instruktor Nosework Polska, Dogfitness i Rally-O

Magdalena Pabis

Podobnie jak ludzie, psy mają swoją prywatną strefę komfortu a jej granice komunikują na różne sposoby. Zrozumienie psich sygnałów jest bardzo ważne dla budowania zdrowych relacji z naszymi czworonożnymi przyjaciółmi oraz zapewnienia im bezpieczeństwa, spokoju i pewności siebie. W tym artykule omówię, jak psy stawiają granice, jakie są najczęstsze sygnały ostrzegawcze oraz jak Opiekunowie mogą wspierać swoje czworonogi w respektowaniu i ochronie ich przestrzeni.

Znaczenie przestrzeni osobistej

Każdy z nas ma swoją przestrzeń osobistą, której chroni i nie akceptuje przekraczania jej granic. Nie lubimy, gdy obcy człowiek stoi zbyt blisko nas podczas rozmowy, nie czujemy się komfortowo w windach, ciasnych przestrzeniach, miejscach publicznych. Podobnie nasze psy mają swoją prywatną przestrzeń, strefę komfortu, bańkę środowiskową, w której czują się dobrze i bezpiecznie. Nie tolerują jej przekraczania i bronią ją i zasobów, które się w niej znajdują. Zasobem może być Opiekun, zacieniony miejsce, zabawka, patyk, ciekawy zapachowo krzaczek. Ponadto, tak jak i my każdy pies ma inną tolerancję na bliskość i dotyk. Niektóre psy akceptują bliskość, podczas gdy inne potrzebują dużo więcej przestrzeni, aby czuć się dobrze. Jednak każdy z czworonogów bez względu na rozmiar jego strefy komfortu nie chce, aby jej granice były naruszane.

W jaki sposób psy stawiają granice?

Psy komunikują swoje granice na wiele sposobów. Jednym ze sposobów stawiania granic przez psy jest ich język komunikatów. W sytuacjach naruszenia ich strefy bezpieczeństwa wysyłają sygnały stresu. Mogą to być subtelne sygnały, takie jak odwracanie głowy, ziewanie, lizanie nosa, czy bardziej wyraźne jak warczenie, szczekanie, ugryzienie. Sygnały te uzależnione są od sytuacji, w której znalazł się dany pies oraz wachlarza jego kompetencji społecznych.

Jakie sygnały i zachowania prezentują psy w celu obrony swoich granic?

Omawiając sygnały, które komunikują psy również w obronie swoich granic musimy wspomnieć o drabinie agresji. Drabina agresji ukazuje psie sygnały stresu i dyskomfortu od najbardziej subtelnych po najczytelniejsze i stanowcze. Niestety najczęściej Opiekunowie nie zauważają pierwszych szczebli tej drabiny, nie respektują psich sygnałów ostrzegawczych. Przekroczenie subtelnych granic stawianych przez psa powoduje zaprezentowanie ostatecznego komunikatu, którym może być ugryzienie.

Warto zwrócić uwagę na następujące sygnały:

• Ziewanie, mruganie, oblizywanie nosa: To najsubtelniejsze sygnałystresu, niepewności, dyskomfortu, które komunikują psy.
• Odwracanie głowy: Kiedy pies odwraca się lub unika kontaktu wzrokowego, może oznaczać, że nie chce dalszej interakcji lub oznaczać duży dyskomfort.
• Kolejne coraz silniejsze sygnały niepokoju, dyskomfortu i stresu:
• Odwracanie ciała, siadanie, drapanie się (duża niepewność, niepokój) i odchodzenie
• Skradanie się, cofanie uszu
• Skulenie pozycji, podwinięcie ogona
• Leżenie („przywarcie” do ziemi) podniesiona łapa (psie pytanie – co robimy?)
• Usztywnienie ciała, wpatrywanie się
• Warczenie: Jest to jasny sygnał ostrzegawczy, który wskazuje, że pies czuje się zagrożony lub niekomfortowo. Jego granica została mocno naruszona a wcześniejsze komunikaty niezauważone.
• Pokazywanie zębów, kłapanie: Może być oznaką, że pies czuje się bardzo zagrożony i jest gotowy bronić swojej przestrzeni.
• Gryzienie: Psie granice zostały przekroczone a wcześniejsze komunikaty najczęściej nie odczytane. Stanowczy, ostateczny komunikat – naruszyłeś moją strefę komfortu. Czas na obronę.

Stawianie granic to nie tylko drabina agresji, ale cały repertuar psich zachowań i komunikatów podczas interakcji z innymi psami. Przykładem może być zajście drogi obcemu psu, który przekracza granice i zbliża się do cennego zasobu – Opiekuna. Inne komunikaty i psie zachowania, które mogą być wyznaczeniem psich granic to: wcieranie swojego zapachu w dane miejsce (tarzanie się), markowanie moczem, zabieranie zasobów (zabawka, patyk), fizyczne niedopuszczanie psa, człowieka do danego miejsca, naskoki psa na drugiego czworonoga z uniesionym zadem, które często mylone są z zaproszeniem do zabawy a są próbą przesunięcia i prośbą o dystans.

Jak Opiekun może wesprzeć swojego psa?

Czytajmy psie komunikaty.

Opiekunowie psów mogą wspierać swoich przyjaciół, ucząc się czytać ich sygnały i odpowiednio reagować. Jeśli zrozumiemy co czuje pies, czego się boi, co sprawia mu dyskomfort jesteśmy w stanie mu pomóc.

Respektujmy psie sygnały i nie wymierzajmy kary za pokazywanie granic.

Ważne jest, aby nie karać psa za komunikowanie granic, ale zrozumieć i szanować psie potrzeby w tym względzie. Nie karzmy psa za warczenie, lecz zastanówmy się jaki jest jego powód? Czy pies przed warczeniem nie wykazywał bardziej subtelnych sygnałów stresu i przekraczania jego granic?

Wspierajmy.

Gdy widzimy, że nasz pies komunikuje nam, że czuje się niekomfortowo pomóżmy mu. Gdy przykładowo prosi nas o wycofanie, zatrzymuje się, zmienia kierunek spaceru pozwólmy mu na to. Respektujmy jego komunikaty i spróbujmy się z nim harmonizować na spacerze oraz we wszystkich sytuacjach dnia codziennego.

Bądźmy asertywni i sami nie pozwalajmy przekraczać granic naszego psa.

Zastanówmy się czy nasz psi przyjaciel czuje się komfortowo, gdy obcy człowiek zbliża się do niego lub głaska go wbrew jego woli? Nasze psy nam ufają, nasze wsparcie i mądre decyzje są dla nich bardzo ważne.

Zarządzajmy interakcjami.

Monitorujmy spotkania z innymi psami i interweniujmy, jeśli zauważymy oznaki agresji lub stresu. Interwencja będzie oczywiście zależna od sytuacji, w której się znaleźliśmy. Czasem wystarczy podczas psiej konfrontacji stanąć frontalnie obok swojego psa i postawą ciała dać mu wsparcie i pokazać, że nie jest sam. Pomocą będzie zabranie psa z danej interakcji, odejście. Konieczne może się okazać rozdzielnie psów swoim ciałem. Najważniejsza jest nasza czujność, czytanie psich komunikatów i adekwatne reagowanie w razie potrzeby. Nasz pies będzie wiedział, że może na nas liczyć w kwestii obrony jego granic.

Nie narażajmy psa na niechciane interakcje.

Nasze psy nie potrzebują „witać się” z każdym napotkanym psem. Czworonogi świetne komunikują się na dystansie czytając komunikaty zapachowe i potrzebują czasu na decyzję czy podjąć interakcję z innym psem.

Uczmy podstawowych zasad socjalizacji.

Prawidłowa socjalizacja szczeniaka wraz z respektowaniem psich komunikatów, czytaniem emocji to podstawa do wychowania zrównoważonego, pewnego siebie i szczęśliwego psa. Jeśli widzisz, że Twój dorosły już pies nie radzi sobie w interakcjach społecznych, jest reaktywny i spacer jest dla Was wyzwaniem nie wahaj się poprosić o pomoc profesjonalistę. Wprowadzenie psa w różne sytuacje i środowiska (resocjalizacja) z poszanowaniem jego poczucia bezpieczeństwa i granic pomoże mu nauczyć się odpowiednich zachowań społecznych. Pomocne będą spacery równoległe, podczas których psy nie przekraczają swoich granic i uczą się prawidłowej komunikacji a także sesje treningowe z pomocą behawiorysty.

Co zrobić, jeśli nasz pies przekracza granice innego psa?

Jako opiekunowie, mamy obowiązek nie tylko chronić nasze psy, ale również dbać o to, by same nie przekraczały granic innych. To nasza odpowiedzialność, aby interweniować, jeśli widzimy, że inny pies czuje się zagrożony lub niekomfortowo w danej sytuacji. Szanujmy innych Opiekunów i nie puszczajmy psa luzem. Nie pozwólmy mu podbiegać do nieznanych mu psów. Może zbliżający się pies jest chory lub jest w trakcje terapii behawioralnej a podbiegnięcie naszego psa naraża go na ogromny stres i niszczy kilkumiesięczną pracę Opiekuna? Psy mają prawo stawiać granice względem innych psów. Warto obserwować zachowanie psa w towarzystwie innych czworonogów. W przypadku przekraczania granic innych psów, istotne jest nauczenie swojego pupila odpowiednich zachowań społecznych.

Podsumowanie

Rozumienie i respektowanie granic psa jest fundamentem zdrowej i pełnej zaufania relacji. Psy, które czują się zrozumiane i bezpieczne, są szczęśliwsze, mają mniej problemów behawioralnych i lepiej funkcjonują w codziennym życiu. Nauka respektowania psich granic jest bardzo ważna. Pies, którego granice są respektowane przez Opiekuna, innych ludzi i inne psy, czuje się zrozumiany i uczy się prawidłowo komunikować. Sam lepiej rozumie granice wytyczane przez inne psy i nas Opiekunów. Pamiętajmy, że stawianie granic to naturalna część psiego zachowania, którą warto respektować, szanować i wspierać.