Border Collie

certyfikowany Zoopsycholog, Behawiorysta i Trener psów, absolwent Polskiej Akademii Zoopsychologii i Animaloterapii w Krakowie, instruktor i sędzia Hoopers Polska, instruktor Rally-O

Tomasz Pabis

Jeden z najlepszych na świecie psów pasterskich, do tego nieprzeciętnie inteligentny i niekwestionowana gwiazda torów Agility. To pies, który uwielbia wykorzystywać swoją energię, której ma naprawdę dużo. Przyjrzyjmy się dzisiaj rasie Border Collie.

Historia

Choć rasa znana dzisiaj jako Border Collie nie była uznawana aż do końca XIX wieku, nie oznacza to, że nie możemy znaleźć psów, które można uznać za jej protoplastów. To co wiemy o rasie Border Collie to to, że wywodzi się ona z pogranicza dzisiejszej Szkocji i Anglii. Ba, możemy nawet podać dokładniejszą lokalizację początków tej rasy. A mianowicie było to dzisiejsze hrabstwo Northumberland w północno-wschodniej Anglii, w regionie North East England, położone przy granicy ze Szkocją, nad Morzem Północnym.

Do tej pory według różnych wersji uważa się, że w te rejony trafiły one za sprawą starożytnych Rzymian, którzy przywieźli ze sobą psy do pilnowania stad owiec lub też za sprawą późniejszych najazdów Wikingów, którzy z kolei przybyli ze swoimi psami w typie Szpica. Tak czy inaczej, były i są to na pewno jedne z najlepszych psów pasterskich w historii.

Najstarsza wzmianka o Border Collie a właściwie o psach, które mogłyby za nie uchodzić, pojawiła się w 1576 roku w książce „The Dogs of Britain” napisanej przez Johna Keysa, który wspominał w niej o psach pasterskich, do złudzenia przypominających w pracy dzisiejsze Border Collie. Podobny był styl pracy i wygląd.

“Ogólna historia czworonogów” – Thomas Bewick

Kolejną wzmiankę o tych psach znajdziemy w dziele Thomasa Bewicka pt. „Ogólna historia czworonogów”. Znajdziemy tam opis psa pasterskiego wraz z rysunkiem przypominającym Border Collie. Dzieło to ukazało się w 1790 roku. Pies, który widnieje w nim na ilustracji przez każdego wielbiciela rasy zostanie z pewnością uznany jako Border Collie.

Wiele faktów z tajemniczej historii Border Collie okrytych jest mgłą tajemnicy. Jedna jest jednak niezaprzeczalna i pewna. Są one spokrewnione z Owczarkami Szkockimi Collie. Samo słowo „Collie” prawdopodobnie pochodzi ze staroceltyckiego języka i oznacza „użyteczny”. Taki też jest Border Collie. Niezastąpiony jako pies pasterski kiedyś i dzisiaj. Ze wspólnej linii hodowlanej wyłoniły się ostatecznie trzy rasy posiadające wspólnych przodków. Są to Border Collie, Owczarek Szkocki Długowłosy tzw. Collie i Bearded Collie.

Old Hemp

Za pierwszego reproduktora i protoplastę Border Collie uznaje się psa należącego do Adama Telfera o imieniu Old Hemp. Żył w latach 1893 – 1901. Old Hemp spłodził ponad 200 szczeniąt i zapewne w większości dzisiejszych psów tej rasy płynie odrobina jego krwi.

Nazwa Border Collie została po raz pierwszy użyta w 1915 r. przez Jamesa Reida, sekretarza Międzynarodowego Stowarzyszenia Psów Owczarskich (ISDS) w Wielkiej Brytanii, który po raz pierwszy użył tego określenia, aby odróżnić psy zarejestrowane przez ISDS od Collie. Sam Old Hemp został po śmierci oficjalnie zarejestrowany jako ISDS 9.

Wzorzec rasy

Border Collie są psami użytkowymi należącymi do grupy psów pasterskich. Są wytrzymałe, zdolne do ciężkiej pracy i bardzo łatwe w układaniu. Są bardzo bystre i inteligentne. Łączą klasę, wdzięk i budowę dostatecznie mocną, aby zapewniała odpowiednią wytrzymałość.

Psy tej rasy mają dość szeroką czaszkę z niewidocznym guzem potylicznym. Nos zazwyczaj jest koloru czarnego, jednak u psach maści czekoladowej i czerwonej jest w kolorze czekoladowym, a u psów maści błękitnej jest łupkowo szary.

Szczęki i zęby Borderów są mocne a komplet siekaczy styka się ze sobą w zgryzie nożycowym.

Szeroko rozstawione oczy o łagodnym i inteligentnym wyrazie są zazwyczaj koloru brązowego. Wyjątkiem są tutaj psy o umaszczeniu marmurkowym, u których oczy są częściowo lub całkowicie niebieskie.

Uszy Border Collie są szeroko osadzone, powinny być stojące lub częściowo stojące, załamane i ruchliwe.

Bordery posiadają atletyczny tułów nieco dłuższy od wysokości w kłębie. Klatka piersiowa jest raczej szeroka a żebra dobrze wysklepione. Ich ogon jest długi sięgający ostatnim kręgiem co najmniej do stawu skokowego. Powinien być nisko osadzony i bogato owłosiony z końcem zakręconym do góry. Nie może być zakręcony nad grzbietem.

Kończyny Borderów są równoległe o mocnym, ale nieciężkim kośćcu. Tylne dobrze umięśnione. Łapy Border Collie są owalne, o grubych opuszkach przy tym mocne i sprężyste. Pazury krótkie i mocne.

Border Collie mają dwie odmiany sierści. Występuje odmiana średnio długa i krótka. W obu wypadkach włos jest gęsty i średniej twardości o miękkim i gęstym podszerstku. Dopuszczalne są rozmaite umaszczenia, pod warunkiem, że biel nie będzie przeważała.

Wzrost samców Borderów waha się pomiędzy 50-55 cm a suk 47-52 cm. Waga wynosi odpowiednio dla psów 15-20 kg a dla suk 12-18 kg.

Charakter

Border Collie to psy bardzo czujne, pracowite, energiczne i inteligentne. Są to psy wyhodowane do pracy i dlatego nie lubią się nudzić. Nie są typem psa, który leży na kanapie ze swoim właścicielem. Potrzebują wspólnych treningów i zabawy. Bordery są psami odpowiednimi dla aktywnych właścicieli. Świetnie sprawdzają się w sportach typu Agility, gdyż są bardzo czułe na każdy gest i komendę wydaną mu przez właściciela. Bordery uwielbiają ruch. Oprócz Agility świetną zabawą będzie dla nich frisbee, flyball i wszelkie inne sporty ruchowe.

Border Collie nie są zbyt hałaśliwe i nie szczekają zbyt wiele, jednak czasami mogą w ten sposób okazywać znudzenie. Podobną zresztą oznaką nudy jest kopanie dołków lub ściganie samochodów. Podobnie jak inne psy, Bordery powinny być odpowiednio socjalizowane od szczenięcia. Dzięki takiej socjalizacji wrażliwy Border może zyskać pewność siebie.

Zdrowie

Border Collie żyją przeciętnie między 10 a 17 lat. Są to psy na ogół zdrowe, jednak są podatne na kilka schorzeń, które mogą wystąpić z większym prawdopodobieństwem niż pozostałe. Według statystyk głównymi przyczynami zgonów są nowotwory (23,6%), podeszły wiek (17,9%) i choroby naczyń mózgowych (9,4%). Do najczęstszych schorzeń występujących u Border Collie należą:

• Anomalia oczu collie
• Choroby stawów
• Postępujący zanik siatkówki (PRA)
• Padaczka

Anomalia oczu collie

Anomalia oczu collie (CEA, Collie Eye Anomaly) to nieuleczalna wrodzona, dziedziczna choroba oczu psów. Dotyczy ona naczyniówki i siatkówki oka psa. U niektórych psów może powodować niedowidzenie lub krwotoki wewnątrz gałki ocznej, a w skrajnych przypadkach nawet ślepotę. Badania diagnostyczne pod jej kątem należy przeprowadzić już u 6-7 tygodniowych szczeniąt, gdyż z wiekiem pigmentacja zaciemnia niedorozwój naczyniówki, który objawia się bladymi plamkami.

Choroby stawów

Wśród chorób stawów dotykających Border Collie do najczęstszych należą dysplazja stawów biodrowych oraz dysplazja stawów łokciowych. Pierwsza z nich polega na niewłaściwym ukształtowaniu kości udowej, panewki miednicy oraz łączącego je więzadła. Przy rozluźnieniu tych elementów dochodzi do zniekształcenia poszczególnych części a następnie do zwyrodnienia stawu biodrowego.

Przyczyny dysplazji stawu biodrowego są najczęściej pochodzenia genetycznego. Wpływ mają również czynniki środowiskowe takie jak wysiłek fizyczny w okresie rozwoju i nadwaga. Do najczęstszych objaw dysplazji stawu biodrowego należy kulawizna tylnych kończyn, sztywny chód, niechęć do ruchu oraz problemy z wchodzeniem i poruszaniem się po odpoczynku. Przyczyny i objawy dysplazji stawów łokciowych są identyczne jak w przypadku stawów biodrowych.

Postępujący zanik siatkówki (PRA)

Postępujący zanik siatkówki (PRA) to grupa chorób zwyrodnieniowych, które wpływają na komórki fotoreceptorowe. W przypadku tej choroby komórki z czasem ulegają degradacji, prowadząc ostatecznie do ślepoty u chorego psa. We wczesnym stadium choroby psy stają się ślepe na noc. W miarę postępu choroby tracą również wzrok w ciągu dnia. Wiele psów dobrze przystosowuje się do ograniczonej lub całkowitej utraty wzroku, o ile pozostają w tym samym otoczeniu. Obecnie nie ma skutecznego leczenia PRA. Do tej pory stosowanie suplementów antyoksydacyjnych lub witamin nie wykazało żadnego wymiernego wpływu na tę chorobę, jednak suplementy te mogą opóźniać jej powstawanie.

Padaczka

Border Collie należy do ras, u których wskaźnik zagrożenia padaczką należy do najwyższych. Padaczka jest zaburzeniem mózgu charakteryzującym się nawracającymi napadami bez znanej przyczyny. Napad padaczkowy to nagły wzrost aktywności elektrycznej mózgu powodujący objawy, takie jak drżenie, konwulsje lub skurcze. Istnieje kilka powszechnie stosowanych leków przeciwdrgawkowych, które prawdopodobnie przepisze weterynarz. Po rozpoczęciu leczenia prawdopodobnie będzie ono kontynuowane przez całe życie.

Opieka i pielęgnacja

Border Collie to pies, który może żyć zarówno w mieście jak i na wsi. Tym niemniej warto mu zapewnić nieco swobody. Świetnym dla niego środowiskiem jest podmiejski dom z dużą działką lub domek na wsi, gdzie będzie miał do swojej dyspozycji trochę przestrzeni. Należy jednak pamiętać o ogrodzeniu działki tak, aby nie miał możliwości wybiegnięcia na drogę pod jadący samochód. Znudzone Bordery często uwielbiają biegać za samochodami więc trzeba zapewnić im bezpieczeństwo.

Psy rasy Border Collie – zwłaszcza te z dłuższą sierścią wymagają regularnego szczotkowania co najmniej raz w tygodniu. Jest to szczególnie ważne w okresie linienia. Oprócz niezbędnego szczotkowania jego pielęgnacja musi też obejmować przycinanie pazurów, czyszczenie uszu i szczotkowanie zębów.

Warto zapewnić im też jakiś rodzaj aktywności tak, żeby spożytkować ich energię i ukierunkować ją w sposób bardziej kontrolowany niż biegi za samochodami czy kopanie dziur w ziemi.

Żywienie

Psy rasy Border Collie nie wymagają jakiejś szczególnej diety. Radzą sobie dobrze zarówno z suchą i morką karmą jak również z dietą BARF lub gotowanymi posiłkami. Należy jednak zwracać uwagę, aby wartość kaloryczna posiłków była dostosowana do ich metabolizmu i aktywności. Dobrą praktyką jest rozłożenie całkowitej dziennej porcji jedzenia na kilka mniejszych. Przy karmieniu suchą karmą nie ma potrzeby uzupełniania jej dodatkowo o witaminy i mikroelementy, ważne jest jednak, aby karma ta była odpowiednio dobrej jakości. Jak każdy pies Border również potrzebuje stałego dostępu do czystej wody.

Interakcja z dziećmi i zwierzętami domowymi

Border Collie to psy, które świetnie nadają się na psa dla całej rodziny. Trzeba jednak pamiętać o tym, że przez lata były one wykorzystywane jako psy pasterskie i tak też mogą traktować dzieci. Mogą je próbować zaganiać jak owce w jedno stado. Dlatego należy nadzorować ich zabawy z dziećmi. Dzieci również należy uczyć jak postępować z psem, aby nieświadomie nie zrobiły mu krzywdy. Bordery są czasem pobudliwe i należy to brać pod uwagę w ich kontaktach z innymi psami. Jednak odpowiednio socjalizowane i wychowywane od szczeniaka będą świetnym przyjacielem dla ludzkiej i zwierzęcej rodziny.

Film o rasie Border Collie